Wat grensbeambten wel en niet mogen checken op je telefoon: tips voor reizen naar de VS, China en andere omstreden landen

Van New York tot Beijing en van Moskou tot Tel Aviv: in steeds meer landen ben je aan de grens niet alleen reiziger, maar ook digitale verdachte. Je telefoon — met daarin al je berichten, apps, foto’s en meningen — is in sommige gevallen belangrijker dan je paspoort. Wat mag er precies? Waar moet je op letten? En hoe voorkom je dat een vakantie eindigt in een verhoorkamer of op een retourvlucht?

We namen een deep dive in deze onderbelichte, maar steeds relevantere realiteit van het moderne reizen en bieden een praktische gids voor iedereen die voorbereid op pad wil.

Verenigde Staten: digitale poortwachters en politieke profilering

De Verenigde Staten zijn al jaren voorloper op het gebied van digitale grenscontrole. Onder de zogenaamde border search exception mag Customs and Border Protection (CBP) je telefoon, laptop en andere apparaten onderzoeken zonder gerechtelijk bevel of verdenking. Deze praktijk is door de jaren heen uitgebreid, met name sinds het presidentschap van Donald Trump, waarin politieke en ideologische profilering aan de grens vaker lijkt voor te komen.

Wat kunnen grensbeambten vragen, en wat zijn de gevolgen?

• CBP-agenten mogen je vragen om je mobiele telefoon, tablet of laptop te ontgrendelen en je wachtwoorden of biometrie te verstrekken.
• Ze mogen géén geweld gebruiken om dit af te dwingen, maar wel je toegang tot het land weigeren als je als niet-Amerikaanse reiziger niet meewerkt.
• Gegevens kunnen lokaal worden gekopieerd en tot vijftien jaar worden opgeslagen in federale databanken, zelfs zonder dat je het weet.

Voor reizigers uit Europa betekent dit dat de vrijheid om politieke meningen te uiten ophoudt zodra je voet zet op Amerikaanse bodem. Wat je online hebt gezegd over Trump, Amerikaanse instituties, Israël of het buitenlands beleid — zelfs maanden eerder — kan leiden tot extra controle, ondervraging of zelfs inreisweigering. Dit geldt ook voor betrokkenheid bij protesten, activisme of satirische content op sociale media.

Wat doe je met je social media en je berichtenapps?

Bij aankomst kan je worden gevraagd je telefoon te ontgrendelen. Als je dan nog bent ingelogd op WhatsApp, Instagram, Facebook, X of Signal, is je volledige communicatiegeschiedenis inzichtelijk voor CBP, inclusief privéchats, groepsgesprekken, zoektermen, screenshots en notities. Zelfs verwijderde berichten kunnen via cache of back-ups deels zichtbaar blijven.

Daarom geldt het volgende advies:

• Wis je browsegeschiedenis en verwijder gevoelige apps tijdelijk. Denk aan WhatsApp, Instagram, TikTok, Signal, Facebook, Telegram of X. Alleen uitloggen is niet voldoende: apps blijven op de achtergrond vaak actief en tonen vaak automatisch meldingen of data.
• Gebruik geen biometrische toegang (vingerafdruk/Face ID) maar een sterke pincode.
• Controleer je foto’s, screenshots en downloads. Memes, protestbeelden, LGBTQIA+-content of kritiek op Trump of Israël kan onbedoeld leiden tot verhoor.
• Bewaar gevoelige info in de cloud, niet lokaal. Gegevens in de cloud mogen zonder internettoegang niet worden doorzocht.
• Wis je browsegeschiedenis, caches en chatback-ups. Let ook op of je politieke of persoonlijke observaties hebt bewaard in bijvoorbeeld notitieapps.
• Gebruik tweestapsverificatie via e-mail of een apart toestel, zodat je de apps later weer veilig kunt herstellen.
• Overweeg een clean device of burner phone mee te nemen met alleen noodzakelijke apps en documenten.

Pro-tip: maak vooraf een ‘clean phone’-back-up van je belangrijkste gegevens en apps. Nadat je in het land bent toegelaten kun je die back-up weer installeren, zonder je veiligheid of privacy aan de grens in gevaar te brengen.

LHBTQIA+, kleur of afkomst: wie loopt extra risico?

• Reizigers van kleur, met islamitische namen of van niet-westerse afkomst worden aantoonbaar vaker geselecteerd voor secondary screening: een extra controle die uren kan duren.
• LHBTQIA+-reizigers kunnen worden gecontroleerd op datingapps (zoals Grindr of HER), en geconfronteerd worden met hun profielen, berichten of foto’s.
• Activisten, journalisten of NGO-medewerkers lopen extra risico als ze openlijk stelling hebben genomen tegen het beleid van de VS of Israël.

Waarom je géén Face ID of vingerafdruk moet gebruiken

Face ID of Touch ID lijken veilig, maar aan de grens gelden andere juridische normen. In de VS kan je juridisch worden verplicht om je gezicht of vinger te gebruiken om een telefoon te ontgrendelen, maar je bent niet verplicht om je pincode te geven. Dat komt doordat een pincode onder het recht op non-incriminatie valt (Fifth Amendment), maar biometrie wordt gezien als ‘fysiek bewijs’. De veiligste optie: gebruik een pincode van minimaal zes cijfers en schakel biometrie uit vóór vertrek.

ESTA: klein foutje, groot probleem

Het Electronic System for Travel Authorization (ESTA) lijkt eenvoudig, maar is berucht om de genadeloze beoordeling. Sinds 2020 is er een optioneel veld waarin wordt gevraagd naar je socialmedia-accounts. Hoewel niet verplicht, kan het niet invullen ervan of het geven van tegenstrijdige informatie bij aankomst aanleiding geven tot verder onderzoek. Vul je ESTA foutloos, eerlijk en ruim op tijd in en sla de bevestiging op papier én digitaal op.

Lees ook: Wat Nederlandse reizigers écht vinden van reizen naar de Verenigde Staten

China: het digitale labyrint achter de Grote Firewall

China’s aanpak is fundamenteel anders dan die van de VS: het draait hier niet om terrorismebestrijding of individuele risico’s, maar om systeembehoud. De Chinese overheid gebruikt digitale surveillance als verlengstuk van staatscontrole. Sinds juli 2024 mogen grenswachten formeel telefoons, laptops en externe schijven volledig uitlezen. Wat gezocht wordt? Westerse kritiek, verboden apps, religieuze content, of zelfs foto’s van Tibetaanse vlaggen of Tiananmen-herdenkingen.

Wat kun je verwachten?

• Bij aankomst kun je worden gevraagd om je apparaat te ontgrendelen.
• Met speciale software worden bestanden, chats en app-data gescand op ‘gevoelige content’.
• WhatsApp, Facebook, Instagram, Google en X zijn in China geblokkeerd. Je kunt ze met roaming of VPN soms benaderen, maar het gebruik van VPN’s is illegaal en risicovol.

Let op: op toestellen van westerse reizigers worden deze apps vrijwel altijd aangetroffen, zelfs als je ze niet actief gebruikt. Ze kunnen bij inspectie alsnog aanleiding geven tot verhoor.

Waar ligt de grens?

In de praktijk is niet elke toerist doelwit. Wie een standaard rondreis maakt en geen journalist, NGO-medewerker of activist is, ondervindt zelden problemen. Toch zijn er gevallen bekend van toeristen wier telefoon werd gescand en waar vragen werden gesteld over foto’s van demonstraties, reisroutes, of nieuwsberichten in hun browsergeschiedenis.

Tips voor China:

• Verwijder vooraf je sociale media-apps en VPN-software.
• Sla benodigde documenten op in een versleutelde cloudomgeving, en log uit voor aankomst.
• Overweeg een clean phone zonder extra apps mee te nemen, met alleen noodzakelijke data offline opgeslagen.
• Gebruik in het land zelf Chinese apps zoals WeChat of Baidu, maar wees je bewust dat deze realtime gemonitord kunnen worden.

Rusland: als je telefoon politiek wordt

In Rusland is de grens tussen ‘persoonlijk’ en ‘politiek’ dun. Douane en politie mogen toeristen op straat of bij grensovergangen vragen om hun telefoon te laten zien. Alles wat in strijd lijkt met ‘Russische waarden’ kan reden zijn voor problemen: LGBTQIA+-gerelateerde berichten, steun aan Oekraïne, kritiek op Poetin of het delen van Westerse satire.

Wat zijn de risico’s?

• Inbeslagname van apparatuur.
• Ondervraging zonder toegang tot juridische bijstand.
• In ernstige gevallen: tijdelijke detentie of inreisverbod.

Dit geldt met name voor reizigers met journalistieke achtergrond, NGO-banden of Oost-Europese roots.

Tips voor Rusland:

• Gebruik geen datingapps met queerprofielen.
• Schakel automatische back-ups van berichten uit en verwijder gevoelige media.
• Publiceer geen kritische berichten tijdens je verblijf.
• Laat devices bij voorkeur thuis en gebruik een reisspecifieke telefoon.

Andere landen met digitale douanepraktijken

• Iran: bekijkt telefoons op religieuze, morele of westerse content; vrouwen moeten rekening houden met de kleding die zij dragen op profielfoto’s.
• Israël: heeft bekend beleid om pro-Palestijnse sympathieën te screenen. Reizigers met Arabische achternamen of moslimachtergrond worden extra gecontroleerd.
• India: streng op activisme rond Kasjmir of boerenprotesten. Journalisten kunnen worden ondervraagd.
• Turkije: kritische uitlatingen over Erdogan kunnen juridische gevolgen hebben, ook achteraf.
• Oezbekistan en Kazachstan: voeren willekeurige controle op mobiele telefoons, tablets en laptops uit, vooral bij grensovergangen of tijdens festiviteiten.

Ook interessant: Reizen naar het Midden-Oosten in 2025: hoe veilig is het echt?

Reisproof je digitale leven: de checklist

Wil je voorbereid reizen, zonder stress aan de grens? Volg dan deze zes stappen:

1. Back-up alles lokaal én in de cloud. Daarna wis je gevoelige content van je telefoon, inclusief browsegeschiedenis.
2. Verwijder tijdelijk risicovolle apps, zoals VPN, Signal, WhatsApp, Instagram, Facebook en Twitter.
3. Gebruik alleen een pincode als vergrendeling. Géén biometrie zoals Face ID of vingerafdruk.
4. Zet je toestel in vliegtuigmodus vóór aankomst om automatische synchronisatie met cloudaccounts te voorkomen.
5. Overweeg een ‘schone’ reistelefoon zonder privédata, alleen voorzien van noodzakelijke tools.
6. Lees het actuele reisadvies van Nederlandwereldwijd.nl en check per land of je je visum op correcte wijze hebt ingevuld.

Tot slot: wees transparant én blijf op je hoede

Reizen gaat om ontdekken, verbinden en begrijpen. Maar in een wereld waarin smartphones net zo veel over ons vertellen als onze paspoorten, moeten we soms even stilstaan bij wat we meedragen — en wie er allemaal meekijkt.

Wees eerlijk, beleefd en goed voorbereid. Zorg dat je digitale bagage net zo doordacht is als je fysieke koffer. Want ook achter de glimlach van de douanier schuilt soms een algoritme dat méér ziet dan jij denkt.

Volg Columbus Travel op Facebook, Instagram, Spotify en/of YouTube en meld je aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief.