De mooiste eilanden van Griekenland: Naxos en Tinos
Midden in de Egeïsche Zee liggen het groene Naxos en kunstenaarseiland Tinos. Het landschap van deze Cycladeneilanden is net zo gevarieerd als hun menukaart.
Tussen de bergdorpjes en beschutte baaien van Naxos en de duiventorens en terrasvormige velden van Tinos wacht een culinaire ontdekkingsreis langs goddelijke kazen, verse groenten, zeevruchten, duiven, slakken, gemarineerde worsten, paddenstoelen en citroenlikeur. Schuif aan voor een kennismaking met Naxos en Tinos in de vorm van een zesgangenmenu om van te watertanden:
1. Proef de kaasspecialiteiten
Naxos staat met name bekend om zijn graviera, een kaas die voor minstens 80% uit koeienmelk en maximaal 20% uit schapen- en geitenmelk bestaat. Foto: iStock
De god Apollo hield zoveel van Naxos dat hij zijn zoon Aristaeus naar het eiland stuurde om de bevolking te verlichten met een aantal goddelijke kookworkshops. Aristaeus was volgens de Griekse mythen niet alleen de allereerste imker, maar een culinair multitalent met verstand van kruiden, het conserveren van voedingswaren, de beschermgod van olijfbomen en wijngaarden en bovendien een begenadigd kaasmaker. En dat zie je vandaag de dag terug, weten de trotse kaasproducenten van Naxos. De geografische variatie van het eiland helpt ook een handje mee. Terwijl de vruchtbare valleien net als veel andere eilanden van de Cycladen uitermate geschikt zijn voor het houden van koeien, zijn de heuvels en bergen het domein van schapen en geiten. Naxos staat met name bekend om zijn graviera, een kaas die voor minstens 80% uit koeienmelk en maximaal 20% uit schapen- en geitenmelk bestaat. Na tenminste drie maanden rijpen is de kaas klaar om gegeten te worden; los, in salades of gefrituurd als saganaki. In het bergdorp Koronos gebruiken herders hun ongepasteuriseerde geitenmelk al duizend jaar lang om arseniko te maken, afgeleid van het Griekse woord voor ‘mannelijk’. Tegenwoordig wordt de sterke, pittige en harde kaas van gepasteuriseerde melk gemaakt. Aan de andere kant van het kaasspectrum bevindt zich xynomizithra, een traditionele zachte weikaas van verse geitenmelk. Xynomizithra is sneeuwwit, vol, romig en lichtzuur van smaak.
2. Geniet van de naxosham
Beland je rond lunchtijd in een broodjeszaak waar je een sandwich met naxosham en graviera kunt bestellen? Laat de rest van de menukaart dan maar zitten, want de manier waarop ham hier wordt gemaakt vind je alleen op de Cycladen. Elk jaar in november worden de varkens geslacht, waarna er eerst een etmaal lang een zware steen op elke varkenspoot wordt gelegd om hier zoveel mogelijk vocht uit te persen. Het vlees wordt vervolgens ingesmeerd met een specerijenmengsel van zout, peper, kaneel, kruidnagel, nootmuskaat en piment. De unieke zoute smaak van naxosham is te danken aan het droogproces: de hammen worden niet uitgehangen om te drogen, maar worden drie tot zes maanden lang bedekt door een laag grof zeezout, waarna de ham zorgvuldig gewassen wordt met water en azijn. Naxosham is een goed bewaard geheim: het wordt alleen door lokale slagers geproduceerd voor de eilandbewoners – en eilandbezoekers!
3. Proost met citroenlikeur
De geelgroene, zoetzure vruchten van de sukadeboom zijn familie van de citroen en vormen de basis van kitron, dé likeur van Naxos. Foto: iStock
Elk jaar worden op Naxos tussen oktober en februari de vruchten en bladeren van de sukadeboom (citrus medica) geplukt. De gerimpelde, geelgroene en zoetzure vruchten zijn familie van de citroen en worden gekookt in siroop geserveerd als dessert of glyko tou koutaliou, zogeheten spoon sweets. Toch zijn het vooral de sterk aromatische bladeren die al sinds mensenheugenis worden gebruikt voor het distilleren van raki en later kitron, de beroemde citroenlikeur van het eiland. De likeur is er in drie varianten: de groene versie is het minst sterk en het zoetst, aan de straffere gele kitron van 36% alcohol wordt geen suiker toegevoegd en de heldere variant zit daar tussenin. Met de komst van koperen distilleerketels in de Vallindras-distilleerderij in Halki, de oude hoofdstad van Naxos, werd de productie flink opgeschroefd. Toch zul je het drankje door de beperkt beschikbare ingrediënten niet snel elders aantreffen.
4. Proef de delicatesse van Tinos: duiven
Tradtionele duivenhuisjes op Tinos. Foto: iStock
Als bezoeker van Tinos zullen de vele duiventillen je niet ontgaan. Overal op het eiland vind je fortachtige stenen gebouwen van twee verdiepingen hoog, prachtig versierd met geometrische patronen en meer organische versieringen gebaseerd op bomen en de zon. Geen twee duiventillen zijn hetzelfde! Al sinds de vijftiende eeuw worden er op het eiland duiven gefokt voor het vlees en de bemesting van de landbouwgrond. De mooiste voorbeelden van duiventillen vind je verspreid over de dorpen in het binnenland, zoals bij Tarampados en Kardiani. Moeilijk te vinden zijn de kunstige bouwwerken niet: ze worden bij voorkeur op open plaatsen en aan de rand van ravijnen gebouwd, zodat de duiven geen last hebben van obstakels op hun aanvliegroute. Een typische duiventil biedt plaats voor vijftig paartjes. Het magere duivenvlees is een lokale delicatesse die je bijvoorbeeld terugvindt in stoofschotels met kikkererwten.
5. Schuif aan tafel voor artisjokken
Tinos vormt het hart van de artisjokkenteelt van Griekenland. Foto: iStock
Heb je wel eens verse artisjokken gekocht op een markt in Griekenland? De kans is groot dat ze uit Tinos afkomstig zijn. Het dorp Komi, waar jaarlijks 600.000 van deze verrukkelijke planten worden geproduceerd, is de artisjokkenhoofdstad van Griekenland. Elk jaar in mei of juni verwerken de inwoners van het dorp de vlezige schutbladen van hun artisjokken in tal van traditionele en originele gerechten tijdens het Artisjokkenfestival. Wat dacht je van omelet met artisjokken, artisjokken gevuld met lamsgehakt, artisjok met octopus, artisjoktaart met dunne laagjes brood, geraspte kaas, ui, tijm, peper, zout en bechamelsaus of ingemaakte artisjokken om mee te nemen voor thuis? Het is te veel om op te noemen – en helaas ook te veel om allemaal te kunnen proeven!
6. Neem zoete tussendoortjes
De duurzaam geproduceerde honing van Tinos wordt verwerkt in tal van zoete tussendoortjes. Foto: iStock
Met 63 imkers, 2800 bijenkorven en zeeën van tijm is het geen wonder dat de inwoners van Tinos zoetekauwen zijn. De duurzaam geproduceerde honing wordt verwerkt in tal van zoete tussendoortjes, zoals de traditionele xerotigana. Deze in raki en olijfolie gefrituurde en daarna in honing, kaneel en stukjes amandel of walnoot gedoopte deegreepjes verschijnen op tafel wanneer er iets te vieren is. Dat kan vanalles zijn, van een bruiloft of een festival tot eenvoudigweg een vakantie op Tinos. Ook in pastelia, op een blad van de sukadeboom geserveerde sesamzaadkoekjes, is de lokale honing een onmisbaar ingrediënt. Maak je een wandeling in het rotsachtige binnenland van Tinos? Zeskoulopitakia vormen een prima alternatief voor mueslirepen. Deze graantaartjes worden gemaakt van snijbiet, rijst, noten, rozijnen, kaneel, kruidnagel en druivensiroop.
Kun je geen genoeg krijgen van Griekenland? Lees dan ook dit:
Nog meer reisinspiratie? Volg Columbus Travel op Facebook en/of Instagram en meld je aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief!
