De 29 mooiste landschappen van Nederland (+ leuke dingen om er te doen)
Het Nederlandse mozaïek aan landschappen staat bol van verrassingen, van de vruchtbare Limburgse wijngaarden tot de wetlands van de Waddenzee. Dwaal door bossen waar nauwelijks paden lopen, ga op safari in de duinen en houd je voeten droog in oer-Hollandse polders. We zetten de 29 mooiste landschappen én de activiteiten om erin te ondernemen op een rij.
BOS | DUINEN | HEIDE | MERGEL | STUWWALLEN | WETLANDS | WIJNGAARDENBos
Lang geleden was ons land één groot bos. De naam Holland is zelfs afkomstig van Holtland: Houtland. Tegenwoordig is Nederland een van de dunstbeboste landen van Europa. Gelderland en Noord-Brabant zijn onze bosrijkste provincies. Dit zijn de vier mooiste bosgebieden van Nederland en de dingen om er te doen:
1. Raak van het pad in Horsterwold, Flevoland
Alleen voor echte avonturiers: verblijf in een hut van Cabiner in Horsterwold. Foto: Marleen Frencken
Bij een verblijf in de zelfvoorzienende hutten van Cabiner kom je niet in een gespreid bedje. Het bedje vinden is al een hele uitdaging, want in het Horsterwold (Flevoland) lopen nauwelijks paden. Het piepjonge maar spectaculair groeiende bos is het grootste loofwoud van Nederland. Wat je er wel vindt is een drijvende cabin op een meertje — alleen bereikbaar per kano — en een natuurgebied voor jou alleen. Vanaf € 231 per nacht.
2. Schuifel over de hoge 'takken' van de Bosbergtoren, Friesland
Geniet van het uitzicht en klim de Bosbergtoren in. Foto: Wierenga Reclame Appelscha
De Bosbergtoren, bovenop het hoogste punt van het Friese vasteland, is de mooiste uitkijktoren van ons land. Het is ook de engste. Schuifel over de ‘takken’ — smalle glazen uitkijkplatforms — van deze 33 meter hoge dennenstam en kijk uit over het Drents-Friese Wold, na de Veluwe het grootste aaneengesloten bosgebied in ons land.
3. Kom buitenspelen in de Veluwse bossen
Hoe wil jij je leven spelen? Het team van 24hBuitenspelen daagt je uit tijdens een mini-retreat in de Veluwse bossen, waar je offline gaat met een programma vol spel, avontuur en reflectie. ’s Avonds ontspan je bij een knisperend kampvuur en je slaapt onder de sterrenhemel (€ 235).
4. Zet je tentje in het bos op Vlieland
Op de natuurkampeerterreinen van Staatsbosbeheer kampeer je midden in unieke natuurgebieden. Zo slaap je op Vlieland tussen de bossen en de duinen, op drie kilometer fietsen van het enige dorp van het eiland. ’s Nachts hoor je hier alleen het geruis van de zee en de wind die door de dennenbomen waait.
Duinen
Er zijn weinig landschappen zo mooi als de duinen, maar meestal mag je er niet komen. De golvende zandheuvels vormen een belangrijke en kwetsbare verdedigingslinie tegen het geweld van de zee. We geven je vijf tips voor een dagje in de duinen, zónder het prikkeldraad te passeren.
5. Wandel door de Limburgse duinen
Maak prachtige wandelingen door het Nationaal Park De Maasduinen. Foto: ANP
Duinen in Limburg? Jazeker! In Nationaal Park De Maasduinen ligt de langste rivierduingordel van Nederland, duizenden jaren geleden ontstaan door opwaaiend dekzand. Inmiddels zijn de meeste duinen begroeid met heide en bos, maar rondom het Reindersmeer — uitgeroepen tot mooiste meer van Nederland — vind je nog volop zandverstuivingen met prachtige vergezichten.
6. Bezoek bunkers in de Zeepeduinen
Ontdek langs de wandelroute in Zeepeduinen verschillende bunkers. Foto: Getty Images
In de Zeepeduinen, aan de westkant van Schouwen-Duiveland, liggen zo’n veertig bunkers uit de Tweede Wereldoorlog. De blokken beton waren onderdeel van de Atlantikwall, een 5.000 kilometer lange kustverdedigingslinie die van de Pyreneeën tot de Noordkaap liep. Hiermee wilden de Duitsers een geallieerde invasie voorkomen. Volg de rode wandelroute vanuit Burgh-Haamstede (5,5 kilometer) naar de Walvisbunker, waar een trap naar een plateau bovenop de enorme bunker leidt. De Duitsers voerden er het bevel over alle verdedigingswerken op het Zeeuwse eiland. Een goed gekozen plek: vanaf hier kijk je uit over het omringende duinlandschap. De vele kleinere bunkers bieden nog altijd bescherming, nu voor overwinterende vleermuizen zoals zeldzame franjestaarten en baardvleermuizen. In de zomermaanden organiseert Natuurmonumenten bunkerexcursies.
7. Fiets door de Kop van Goeree
Geniet van de rust en stilte om je heen. Foto: ANP
Op het eiland Goeree-Overflakkee in Zuid-Holland ligt een uitgestrekt duingebied met stuifduinen, slikken en brede zandstranden. De mountainbikeroute Kop van Goeree (31,5 kilometer) voert vanuit Ouddorp door het prachtige duinlandschap van de Kwade Hoek en vervolgens door de natuurgebieden Roggebos en Scheelhoekbos.
8. Spot winsenten in Nationaal Park Zuid-Kennemerland
Wisenten in Nationaal Park Zuid-Kennemerland. Foto: ANP
Voor bizons in het wild hoef je heus niet naar Amerika. De wisent — ook bekend als Europese bizon — is op diverse plekken in de Nederlandse natuur geherintroduceerd, bijvoorbeeld in Nationaal Park Zuid-Kennemerland in Noord-Holland. Vanaf het Bezoekerscentrum loop je naar het twee kilometer verderop gelegen Wisentuitkijkpunt. Hier heb je uitzicht op het grootste duinmeer in het Kraansvlak, waar de wisenten zich op warme zomerdagen graag laten zien. Tussen 13 september en 1 maart kun je ook het vier kilometer lange Wisentenpad lopen (gele route). Tijdens het vogelbroedseizoen is het pad gesloten voor wandelaars.
9. Zie ze vliegen op Ameland
't Oerd op Ameland. Foto: Getty Images
’t Oerd is de ruigste plek op Ameland. Het natuurgebied staat in open verbinding met de zee en stroomt daardoor regelmatig onder water. In de duinvalleien leven blauwe en bruine kiekendieven, eidereenden, lepelaars, wulpen, kluten, visdieven, grutto’s en strandlopers. De beste plek om deze vogels te spotten is het hoogste duin van Ameland, de 24 meter hoge Oerdblinkert. Hier kijk je uit over de hele Waddenzee en kun je Schiermonnikoog zien liggen. Let op: bij extreem hoog water is het gebied niet begaanbaar.
Heide
Tussen half augustus en half september is er geen siertuin die tegen onze prachtig paarse heidevelden op kan. Toch heeft de heide wel wat van een tuin. Het is een cultuurlandschap dat in de Middeleeuwen ontstond, door bossen te kappen om er landbouwgrond van te maken. Heidegebieden vormen een tussenstadium van de natuur: doe er niets aan en er ontstaat vanzelf bos. Om deze natuurlijke tuin — met tal van bijzondere planten en diersoorten — te behouden, grazen er schapen op en wordt er af en toe een stuk afgeplagd.
10. Kies uit acht provincies voor je favoriete stukje heide
Een stukje kwetsbare natuur: het Goois Natuurreservaat. Foto: Getty Images
Iedereen kent de Veluwe en de Loonse en Drunense Duinen, maar heide vind je in maar liefst acht provincies. Verschillende minder bekende heidegebieden zijn een bezoekje waard, zoals de Hatertse en Overasseltse Vennen in de buurt van Nijmegen, of de brede duinvalleien van de Bollekamer op Texel. Het Mantingerveld in Drenthe is een jeneverbesreservaat met aan de randen natuurinclusieve landbouw van rogge- en boekweitakkertjes. Zelfs in de drukste delen van het land vind je heide: het Goois Natuurreservaat in Noord-Holland is een stukje kwetsbare natuur in de dichtbevolkte Randstad.
11. Bezoek Radio Kootwijk op de Veluwse heide
Architectuur midden in de natuur, Radio Kootwijk. Foto: Henk Vanetie
Heide, zandverstuivingen en … een betonnen kathedraal? Uitgerekend op de Veluwe, een van de weinige plekken in Nederland waar je het soms zonder mobiel bereik moet stellen, staat het zendstation dat ons land met de voormalige koloniën in Nederlands-Indië verbond. Voor elf gulden per minuut — omgerekend naar huidige prijzen een dikke honderd euro – kon je via Radio Kootwijk naar de andere kant van de wereld bellen. Het markante gebouw in artdeco-stijl was een eerbetoon aan de technologische vooruitgang en het vernuft van het menselijk brein. In de meeste schoolvakanties is Radio Kootwijk opengesteld voor publiek. Nog mooier is het om de betonnen kolos tijdens een volle maanwandeling te bezoeken.
Mergel
Glooiende heuvels, planten en diersoorten die je verder nergens in Nederland vindt en vaak nét een graadje warmer: het komt Zuid-Limburg allemaal aanwaaien. Soms zelfs letterlijk, zoals bij löss. De geelrode en bijzonder vruchtbare grondsoort werd tijdens de laatste ijstijd door poolwinden landinwaarts geblazen, tot het als een deken over de Limburgse heuvels neerdaalde. Geen wonder dat de eerste landbouwers van ons land zich juist hier vestigden. Vrijwel alles groeit en bloeit op löss en dat proef je terug in de deze vier verrukkelijke Zuid-Limburgse streekproducten.
12. Haal lekkers bij de bierbron van Alfa en Gulpener, Limburg
Een brouwerij op steenworp afstand. Foto: Chantal Arnts
Als enige bier in Nederland wordt Alfa met natuurzuiver bronwater gebrouwen. Het water wordt door krijt- en mergellagen gefilterd en is daardoor zo zuiver dat het rechtstreeks de brouwketel in mag. Ook Gulpener hoeft de beste ingrediënten niet ver te zoeken. Op een gezamenlijk stuk landbouwgrond verbouwen lokale boeren gerst, tarwe, rogge en spelt. De milieuvriendelijk hop wordt op een steenworp van de brouwerij verbouwd.
13. Ga op strooptocht in Limburgse boomgaarden
Het ambachtelijk stoken van stroop is door Unesco erkend als immaterieel werelderfgoed. De onbespoten appels en peren uit Limburgse boomgaarden worden zonder toevoeging van kleur-, geur- en smaakstoffen tot intens smakende stroop gekookt. De Limburgse stroopstokers zetten zich daarnaast in voor meer hoogstamboomgaarden en het behoud van oude fruitboomrassen.
14. Scharrel een maaltje bij elkaar tussen de kloostervarkens van Abdij Lilbosch, Limburg
Bij de Trappisten van Abdij Lilbosch in Echt worden Livar kloostervarkens gehouden met de kleinschaligheid en charme van toen, volgens de richtlijnen van nu. Het samenspel van vrijuit scharrelen en voeding met een melange van regionaal geteelde granen maakt dat Livarvlees zich qua smaak sterk onderscheidt van andere soorten varkensvlees.
15. Ga tafelen onder de mergelwand van Landgoed Heerdeberg, Limburg
Lunchen op het Landgoed Heerdeberg. Foto: Jonathan Vos Photography
Er is geen betere lunchplek denkbaar dan Landgoed Heerdeberg bij het dorpje Cadier en Keer. Dit restaurant heeft een geweldig terras, een buitenkeuken en een biologische groente- en theetuin in de schaduw van een oude mergelwand.
Stuwwallen
Wie denkt dat ons land zo plat als een pannenkoek is, heeft zitten slapen tijdens de aardrijkskundelessen. Een korte opfriscursus: tijdens de voorlaatste ijstijd, zo’n 238.000 tot 126.000 jaar geleden, lag het noorden van Nederland onder een dikke laag landijs. Scandinavische gletsjers duwden het bevroren land opzij en voor zich uit. Hierdoor ontstonden stuwwallen, heuvels die extra opvallen omdat ze hoog boven het omringende land uitsteken. Op de lijn Haarlem-Utrecht-Nijmegen kwam het voortschuivende ijs tot stilstand, voor de gletsjers zich weer terugtrokken. De grootste stuwwalcomplexen zijn de Utrechtse Heuvelrug, de Veluwe, de Sallandse Heuvelrug en de heuvels in het Rijk van Nijmegen. We lichten er drie uit.
16. Spot de Big Five op de Veluwe
Spot het edelhert op de Veluwe. Foto: Getty Images
Niet alleen wandelaars en mountainbikers worden wild van stuwwallen. De heuvels van het Nationale Park De Hoge Veluwe vormen dé plek om de Big Five van Nederland te spotten: het edelhert, het wild zwijn, de ree, de das en de vos — met inmiddels ook nog kans op de wolf. In het Koeverbos, de Plijmen en de Schuilkelder staan overdekte wildobservatiehutten waar de spotkans extra groot is. Ook zijn op strategische plekken vijf wildweides aangelegd waar je vanaf het pad wilde dieren kunt observeren. De kans om wild te zien is het grootst aan het einde van de dag, wanneer dieren actiever zijn.
Liever met een zoogdierkenner op pad? Ga dan in september op bronstexcursie vanaf Museonder, een ondergronds museum midden op de Veluwe. In de bronsttijd laten edelhertmannetjes hun lokroep horen, het burlen, en binden ze de strijd met elkaar aan om indruk te maken op de vrouwtjes. Je bezoekt plaatsen in het park die niet voor algemeen publiek toegankelijk zijn. Let op: de excursies zijn populair en snel volgeboekt (€ 5 + € 12,30 entree park).
Ook op de landgoederen aan de zuidkant van de Veluwe vind je onze Big Five, de wolf en bosvogels zoals vijf soorten spechten, ijsvogels en bosuilen. Tijdens excursies vertelt een gids alles over dit grootste aaneengesloten natuurgebied van Noordwest-Europa en het Veluwse wild (€ 39,50).
17. Speur naar vliegende vrienden op de Utrechtse Heuvelrug
Het Leersumse Veld op de Utrechtse Heuvelrug. Foto: Getty Images
Aan het einde van de ijstijd sleet het smeltwater een deel van de Utrechtse Heuvelrug uit. Zo ontstond het Leersumse Veld. De vennen aan de voet van de stuwwal vormen een libellenhotspot met zeldzame soorten als de tangpantserjuffer, venwitsnuitlibel en vuurlibel. Staatsbosbeheer organiseert naast vlinder- en libellenexcursies in het Leersumse Veld ook bosuil- en vleermuisavonden in boswachterij Austerlitz.
18. Zoek de kleine vijf op de Sallandse heuvelrug
Ga op zoek naar de Kleine Vijf. Foto's: Getty Images
De Sallandse Heuvelrug is een maatje kleiner dan de Veluwe. Dat geldt ook voor de bezoekersaantallen én sommige dieren die zich hier thuisvoelen. Als Kleine Vijf tippen we de nachtzwaluw, ringslang, heikikker, korhoen en zandhagedis. Speciaal voor de vroege vogels organiseert Staatsbosbeheer ochtendwandelingen met gids (€ 7,50).
Wetlands
Op de grens van water en land ontstaan de meest biodiverse ecosystemen van onze planeet. Nederland, een van de meest waterrijke landen in Europa, is rijk aan deze wetlands. Maak je borst nat voor de vijf leukste activiteiten in, op een aan het water.
25. Ga op snorkelsafari in het Grevelingenmeer
Snorkelen in het Grevelingenmeer. Foto: Getty Images
Voor een snorkelplek met kraakhelder water hoef je echt niet naar de Middellandse Zee. Het onderwaterleven van het Grevelingenmeer, het grootste zoutwatermeer van West-Europa, bestaat uit krabben, zeeappeltjes (een soort zee-egels), oesters, zeepieren, zeeanemonen en zeewieren. Tijdens een snorkelsafari plons je bij het kleine eilandje Ossehoek met een wetsuit, snorkelvest, duikbril en snorkel het water in. Ook op dagen met minder mooi weer, want het water blijft gewoon op temperatuur. Vanaf € 39,50 voor zowel volwassenen als kinderen.
26. Peddel door de Alde Feanen
De Alde Faenen is het beste te ervaren vanaf het water. Foto: Fransje Grisnisch
In het waterdoolhof van Nationaal Park de Alde Feanen zijn veel slootjes en petgaten alleen zwemmend en per kano of sup bereikbaar. Kijk voor verhuurpunten en de mooiste routes op Earnewald.nl.
27. Ga eilandhoppen in de Biesbosch
Eilandhoppen in de Biesbosch. Foto: Sabrina Gaudio
De Biesbosch is het grootste zoetwatergetijdengebied van Europa. Dat betekent eb en vloed in zoet water: een paar keer per dag schommelt het tij met ongeveer twintig centimeter. Het kan dus zomaar zijn dat het vaarwater waar je eerder met een bootje voer op de terugweg ineens te ondiep is, of dat je wandelroute plotseling over een ondergelopen pad leidt. In dit zoetwaterdoolhof van ondiepe lagunes, kreken en verdronken polders kun je kiezen uit acht wandelroutes op riviereilanden die alleen via het water bereikbaar zijn.
28. Houd de Waddenzee (vol) wild
De Waddenzee. Foto: Getty Images
Het is helaas ook in de Waddenzee een groot probleem: ronddrijvend plastic, op en onder water. Jaarlijks krijgt Zeehondencentrum Pieterburen tientallen meldingen over verstrikte zeehonden die vast komen zitten in rondzwervend afval. Tijdens de boottochten van het Zeehondencentrum speur je daarom niet alleen naar de dieren in het wild, maar wandel je ook over een zandplaat om mee te helpen aan een beach clean-up (€ 39,95).
29. Schaats in Nationaal Park Weerribben-Wieden
Schaatsen in de Weerribben-Wieden. Foto: Getty Images
Schaatsen op natuurijs is genieten van de natuur. In koude winters trekken tienduizenden schaatsliefhebbers naar Nationaal Park Weerribben-Wieden om over de bevroren meren, vaarten en grachten te glijden. Je komt op prachtige plekjes die normaal gesproken nauwelijks bereikbaar zijn.
Wijngaarden
Met 165 wijngaarden zit Nederland als wijnland behoorlijk in de lift, maar druiven groeien niet overal. Daarvoor is een specifiek soort bodem nodig die water doorlaat en warmte vasthoudt. De Limburgse mix van kiezel, mergel en een laagje löss is favoriet, maar ook in andere delen van ons land verrichten wijnboeren wonderen. We lichten zes favorieten uit.
19. Geniet van klassieke muziek bij je wijn bij Reestlandhoeve in Balkbrug, Overijssel
Wijngaarden in het Reestdal. Foto: Getty Images
Voor de druiventeelt wordt bij de wijngaard en zorghoeve in het Reestdal (op de grens van Drenthe en Overijssel) gebruikgemaakt van natuurlijke meststoffen en mineralen. In de zomer klinkt er klassieke muziek, want daardoor groeien wijnranken goed.
20. Zorg voor een zilte afdronk bij De Kleine Schorre in Dreischor, Zeeland
Wijnhoeve de Kleine Schorre Dreischor in Zeeland. Foto: Getty Images
Een van de grootste wijngaarden van Nederland is Wijnhoeve De Kleine Schorre in het Zeeuwse Dreischor. De druivenrassen Pinot Gris, Pinot Blanc, Rivaner en Auxerrois sluiten naadloos aan bij Zeeuwse Zilte Zaligheden als mosselen, oesters, platvis en zeekraal. Naast wijn wordt hier ook grappa en Zeeuwse ‘cognac’ gedistilleerd.
21. Slaap tussen de wijnranken bij LCBT in Almere, Flevoland
De kleine stadswijngaard LCBT (Life Contains Beautiful Things) verbouwt druiven van de rassen Cabernet Cortis, Souvignier Gris en Johanniter op de vruchtbare Flevolandse kleigrond. In de boutiquelodges slaap je midden tussen de wijnranken.
22. Sla steil achterover bij Wijngoed Fromberg in Voerendaal, Limburg
Zuid-Limburg is de enige plek in ons land waar je er als wijnboer rekening mee kunt houden: hoe steil helt mijn wijngaard? Bij Wijngoed Fromberg, de hoogst gelegen wijngaard van Nederland, is de hellinghoek vrijwel gelijk aan de hoek waarop druivenstokken optimaal gedijen.
23. Ga terug in de tijd bij de Apostelhoeve in Maastricht, Limburg
Apostelhoeve, Limburg. Foto: Getty Images
In het Jekerdal, op de plek waar de Romeinen ons tweeduizend jaar geleden kennis lieten maken met wijn, ligt het oudste wijndomein van Nederland. Er valt ook nog wat te kiezen: de Apostelhoeve produceert zes droge, witte wijnen en twee mousserende wijnen.
24. Verken nieuwe druivenrassen bij Wijngoed Wolf in Sint-Michielsgestel, Noord-Brabant
Naast klassieke druivenrassen zoals Pinot Noir en Pinot Gris maakt Wijngoed Wolf in het Brabantse St.Michielsgestel wijn van nieuwe rassen die vooral voor noorderlijker gelegen landen zijn ontwikkeld. Omdat de nieuwe rassen minder gevoelig zijn voor schimmelziekten worden er minder gewasbeschermers gebruikt.
Benieuwd naar nog meer bijzondere Nederlandse landschappen? Lees er alles over in de najaarseditie van In Eigen Land 2023!
Volg Columbus Travel op Facebook, Instagram en/of YouTube en meld je aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief.
