Movos
Optimisme
Een groot contrast met de gitzwarte pagina in het geschiedenisboek van Cambodja zijn de uiterst vriendelijke en vrolijke mensen die hier wonen. Met hun gastvrijheid en optimisme geven ze hoop dat het ooit allemaal goed komt in de wereld.
Etiquette
Onze Toeareg gidsen zitten op de grond hun onafscheidelijke thee te drinken. Wanneer het derde glas van deze schuimthee is rondgegaan breken we op en trekken we verder. Meer of minder glaasjes mierzoete thee aannemen wordt in deze cultuur als onbeleefd beschouwd. Dit is de ongeschreven wet van de etiquette. Non verbale communicatie in Algerije!
Rijstvelden
In een gehucht nemen we onze intrek bij een gastvrije familie ergens op het platteland. Onze slaapplek is een onderkomen, waarbij de vergelijking met een stal nihil is. Overal scharrelen kippen rond, loeien koeien om elkanders aandacht en kwaken eenden alsof ze hun eerste puberale liefde beleven. De zonsopkomst tovert de omgeving tot een abstract schilderij en is het heerlijk vertoeven in de onmetelijke rijstvelden.
Nomaden
De Algerijnse Sahara is zo groot als heel West-Europa en wordt bevolkt door nog slechts een handjevol nomaden. Het merendeel van de woestijnbewoners leeft in de paar oasedorpjes die er zijn. Je kunt hier weken door de woestijn zwerven zonder een mens tegen te komen.
Onderwijs
Middenin de Sahara ligt het dorpje Tamanrasset, uitvalbasis voor onze trektocht in het Hoggar-gebergte. Over gebrek aan belangstelling heb ik niet te klagen. Ik heb gezelschap van enkele Toearegs uit het dorp die mij proberen te onderwijzen in de Toeareg-taal. Simpele woordjes lukt nog wel, maar zodra ik een complete zin probeer uit te spreken ontstaat er een grote hilariteit. Waarschijnlijk zeg ik per ongeluk iets ergs raars of obsceens. Op een geven moment geef ik het op, maar de lachsalvo’s van de Toearegs gaan door tot diep in de avond.
Enthousiasme
Net voor het middag uur stelt onze gids voor om nog een wandeling te gaan maken. Via zandvlaktes met prachtige rotsformaties klimmen we omhoog de zandduinen in. De zon jaagt inmiddels de temperatuur naar een verschroeiende Sahara-hitte en het zweet gust uit al m’n poriën. Onze gids verteld enthousiast over de omgeving en er rest mij weinig anders dan net zo geestdriftig te proberen te reageren. Maar mijn enthousiasme neemt naarmate we verder klimmen, behoorlijk af. Ik strompel meer dan dat ik loop en inwendig vervloek ik onze gids die na iedere 5 meter vrolijk roept dat we er bijna zijn. Op de top aangekomen heb ik echter weinig reden meer om te klagen. Het uitzicht is adembenemend en een toonbeeld van rust en schoonheid!
Oneindig
In de Algerijnse Sahara is aan fraaie panorama’s geen gebrek. Voor ons strekt een oneindige zandvlakte zich uit met bizarre rotsformaties. Het gele zand krijgt door de ondergaande zon een diepe oranje kleur. De kleurschakeringen van de rotsen variëren van lichtbeige, okergeel, terracotta tot purperrood.
Raadsel
De Niger is eeuwenlang één van de grootste geografische raadsels geweest. De rivier ontspringt in de tropische regenwouden op de grens tussen Siërra Leone en Guinee, slechts op 200 km van de Atlantische Oceaan. De Niger stroomt niet direct naar zee, maar gaat dwars door de savanne en sahel richting de Sahara. Pas bij Timboektoe bedenkt de Niger zich en buigt zich alsnog af. Na een tocht van 4000 km stroomt de Niger uiteindelijk aan de Nigeriaanse kust in de Golf van Guinee.
Slapeloze nacht
Vanaf 3 uur ’s nachts heb ik nauwelijks meer een oog dichtgedaan als gevolg van de combinatie: een luidruchtige kameel en balkende wilde ezels. De ezels balkten netjes ieder kwartier om aan te geven dat ik weer een kwartier niet geslapen had. Er liepen er een stuk of 4 rond in de buurt van onze kampplaats. De cyclus begon steevast met een ia van een ezel waarop een dichtstbijzijnde kameel langdurig reageerde. Daarop kon de andere kameel niet achterblijven en deed zijn riedeltje, gevolgd door de derde en vervolgens de vierde. Dan was het een kwartiertje stil en begon de cyclus opnieuw met een ia van een ezel.
Boeddhisme
Tijdens het schrikbewind van de Rode Khmer werden alle monniken vermoord. Pol Pot probeerde het boeddhisme uit te roeien en vond monniken volstrekt nutteloos. Boeddhistische wijsheid werd afgedaan als onzin: De enige wijsheid was het werken op het platteland. In 1979, aan het eind van de communistische terreur, leek het boeddhisme volledig te zijn weggevaagd. Langzaam vindt het boeddhisme zijn plaats weer terug in de cultuur van Cambodja.
Zandduinen
Als je aan de juiste kant over de rug van een duin loopt is de ondergrond stevig. Ik zoek steeds hogere punten. Hoe hoog ben ik hier? Honderd, tweehonderd, driehonderd meter? Overal om me heen is zand en het uitzicht is geweldig. Een patroon van holgewaaide zandduinen dat zich herhaald tot aan de horizon.
Rotsmassieven
We rijden door het mulle zand. Plotseling doemen er rotsmassieven op en bevinden we ons in een indrukwekkende, miniatuur versie van de Grand Canyon. Links en rechts torenen versteende zandduinen op. Honderd, tweehonderd meter hoog. Overal in de canyon liggen felgele zandduinen tussen de rotsmassieven, sommige klein, anderen tientallen meters hoog!
Tevreden
Onderweg maak ik kennis met een paar Dogon-mannen die allerlei exotische rommeltjes verkopen. Ze krijgen haast ruzie met elkaar om de interessante klant. Ik kan haast niet voorbij lopen zonder wat te kopen. Ik kies en keur en ding af, zoals dat gebruikelijk is in Mali. Wanneer ik verder loop zijn alle partijen tevreden.
Tellem
Het leefgebied van het Dogon volk in Mali is één van de meest fascinerende landschappen in Afrika. Er is weinig bekend over de eerste mensen die dit gebergte bewoonden, behalve dat ze klein waren en Tellem werden genoemd. De Dogon verjaagden deze pygmeeën uit dit onherbergzame gebied om er zelf te gaan wonen. De Tellem bouwden huisjes in en tussen de grotten halverwege de steile kliffen, waarvan vele nog steeds te zien zijn. Vandaag de dag gebruikt de Dogon ze als begraafplaatsen, waarbij ze de lichamen met touwen omhoog takelen.
Du Gouma
In het Reserve des éléphants du Gouma (zie mijn tips) zijn geen wegen, ook geen piste en ook geen kleine, bijna nooit gebruikte piste. Nee, we hobbelen ergens door de Sahel, door struikjes en over zandvlaktes. Net als ik wordt overvallen door het “alleen-op-de-wereld-gevoel”, doemt uit het niets een herder te kameel. Zijn aanwezigheid geeft maat aan het landschap waaraan verder elk referentie punt ontbreekt.
Navigeren
Toearegs kennen de woestijn op hun duimpje en zij kunnen immense zandgebieden doorkruisen zonder kaart of kompas. Ondanks alle nieuwe technologieën, zoals satellietnavigatiesystemen, navigeert onze gids zoals dat al eeuwenlang wordt gedaan en wat voor ons nog altijd een mysterie is. “Die kant op” zegt hij alleen, en dat is altijd goed
Woestijnstorm
Het uitzicht is vandaag beperkt. Het waait behoorlijk en er hangt veel stof in de lucht. Het Saharazand is uiterst fijn, het zweeft door de lucht en kruipt overal tussen. Niets is veilig voor deze uiterst fijne deeltjes aarde en vooral fotoapparatuur heeft het hier zwaar te verduren. Diezelfde wind blaast het zand soms tot in Nederland; dan ligt er ’s ochtends opeens een dun laagje Saharazand op je auto!
Energie-niveaus
Na 16.00 daalt de temperatuur in de Sahara, waardoor de energie niveaus weer wat toe nemen. Het lopen gaat makkelijker en Toearegs wisselen de laatste nieuwtjes uit. Door de laagstaande zon werpen de zandduinen lange schaduwen en het warme licht kleurt ze in prachtige gouden tinten.
Water
Planten zijn schaars in de Sahara en behoren vaak tot de meest bedreigde soorten ter wereld. Alleen daar waar palmen of planten groeien, is het water nooit ver weg, want deze hebben korte wortels. Altijd handig om te weten wanneer je hier zonder water komt te zitten.
Kamelenmarkt
Struinend over de kamelenmarkt; Een Toeareg roept iets naar me…. “Of je nog iets nodig hebt?” verduidelijkt een andere Toeareg die Engels spreekt. Ik laat mijn oog over de markt glijden. Maar wat moet ik met een kameel? Of kamelenzadels met de meest prachtige versieringen? Of met blèrend schaap? Een kudde geiten? Ze zien er dan weliswaar schattig uit, maar ja waar laat je die beesten?!
Wonderlijk
De zon rijst feestelijk omhoog in het land van de Dogon. Het is altijd weer wonderlijk hoe gauw de eenmaal opgegane zon het daglicht weer aandraait. Maar een paar minuten blijft het licht prachtig oranje en dan gaat alles weer over "tot de orde van de dag".
Sensueel
De Peul behoren tot de kleurrijkste volkeren van Mali. Karakteristiek voor dit volk zijn de blauw-zwarte mondtatoeages (van soms wel een paar centimeter dik) bij de vrouwen, waardoor het lijkt alsof ze een hele grote mond hebben. Dit is een teken van schoonheid en wordt ook als sensueel en prikkelend ervaren.
Bhella
Onze jeep vibreert en schudt over een oppervlakte van golvende zand gleuven. Onze chauffeur scheurt en slipt alsof zijn leven ervan afhangt. Onderweg passeren we enkele ronde rietenhutten. Het zijn de hutten van de Bhella’s, de voormalige slaven van de Toearegs. Hoewel slavernij officieel verboden is in Mali, zijn de voormalige slaven gewoon in dienst gebleven van hun meester en is hun positie nauwelijks verbeterd.