Dogonland

Reisgids

Beste reistijd

Foto's

Praktisch

De mysterieuze Dogon

Dogonland,
Mali


De Dogon is de bekendste bevolkingsgroep die in Mali woont. Ze leven aan de grens met Burkina Faso en hun dorpen zijn verspreid tegen de rotswand, de Falaise de Bandiagara. De Dogon hebben zich in dit gebied gevestigd ter bescherming tegen andere volken. Ze leiden hier een geïsoleerd leven, en dat doen ze al zo'n 600 jaar. De Dogon beschikken nog steeds over een rijke en traditionele cultuur, die wereldberoemd is. Dit is ook één van de redenen dat het gebied op de werelderfgoedlijst staat.
De Dogon leven als akkerbouwers. Ze verbouwen traditionele producten als gedroogde uien, gierst en kalebassen. Ook maken ze dolo, een traditioneel gierstbier dat zelfs door kinderen gedronken wordt. De bevolking van de Dogon bestaat uit verschillende groepen die hiërarchisch verdeeld zijn. De belangrijkste groep zijn de landbouwers, daarna komen de smeden, de wevers en de leerbewerkers. Het verzorgen van het vee vinden de Dogon minderwaardig. Dit wordt dan ook gedaan door een andere bevolkingsgroep, de Peul of Fulani. Een opmerkelijk detail is dat er geen huwelijken gesloten worden tussen mensen van verschillende groepen.
Het dorp van de Dogon is gebouwd aan de rand van een steile rotswand. De huizen staan dicht op elkaar, dit hebben ze gedaan om het dorp zoveel mogelijk te beschermen tegen aanvallen. De dorpen zijn verdeeld in verschillende woonerven. Elke familie woont bij elkaar op een woonerf, op zo'n woonerf staan verschillende huizen. Deze huizen hebben een plat dak, waarop gierst gedroogd wordt. Naast de huizen bestaat het erf uit voorraadschuren en dierenverblijven. Bij de ingang van een erf staat een huisje waar de man woont. Dit huisje wordt de 'day' genoemd. Naast de verschillende woonerven kent het dorp ook nog enkele bijzondere gebouwen. Het vrouwenhuis, het grote huis, de smidse en het raadhuis.
Het grote huis is de woning die het meest opvalt in het dorp. Dit huis wordt door de dorpsoudste en zijn familie bewoond. Hij heeft enkele bijzondere taken, zoals offers brengen en namens families spreken. Het huis is zo opvallend, omdat het enorm groot is en er torentjes op het dak zitten.
Het raadhuis wordt ook wel Toguna genoemd. Dit is een bijzonder gebouw in het dorp. Het gebouw heeft een dik dak van stro, dat gedragen wordt door palen van hout, leem of steen. Het raadhuis staat in ieder dorp op een centrale plek, zodat het hele dorp overzien kan worden. Dit gebouw mag alleen betreden worden door mannen. In het gebouw worden dorpszaken geregeld, rechtzaken gehouden en beslissingen genomen. Een opmerkelijk detail aan het gebouw is het lage plafond. Volgens de Dogon kunnen beslissingen alleen genomen worden als ze er rustig voor gaan zitten. Door het lage plafond moet er wel gezeten worden. Je kunt dus lelijk je hoofd stoten als je ineens op staat in een boze bui.
De smidse is een ontmoetingsplaats voor de bewoners van het dorp. Tijdens het werk van de smid zijn er altijd wel mensen die een kijkje komen nemen. Bij de smidse worden voorwerpen gemaakt zoals messen, sloten, haken, sieraden en maskers. Hiermee verdient de smid zijn kost, want hij heeft geen eigen stuk grond.
Het vrouwenhuis is ook een opmerkelijke verschijning. Het gebouw is rond, en verschilt daarom van de andere gebouwen. Tijdens de menstruatie periode trekken de vrouwen zich terug in dit gebouw. Voor mannen is het ten strengste verboden in de buurt van dit gebouw te komen. Daarom worden deze gebouwen door vrouwen en jonge jongens gebouwd.

Ik heb tussen 1991 en 1995 opgeteld ongeveer een jaar in Mali gewoond, en ben er in 2004 voor het laatst geweest. Wat zou ik graag terug gaan, maar om er goed rond te kunnen reizen wacht ik daar mee tot het hopelijk weer een keer wat rustiger wordt.