Fransvdg
Oud Lodz
Lodz is groot geworden door de textielfabrieken. Karol Scheibler liet naast zijn fabrieken ook woonwijken bouwen. Toen modern (in 1865), maar nu bijna een historisch monument. Toch wordt er nog steeds gewoond in de wijk Ksiezy Mlyn (Priesters' Molen). Het is beslist de moeite waard om er eens rond te kijken en je te verbazen over de soms povere woonomstandigheden anno 2016.
Op weg naar de...cere
Op zondag om twaalf uur vindt er bij het graf van de onbekende soldaat in Warschau een ceremoniële aflossing van de wacht plaats. Dat gaat gepaard met muziek, een toespraak en militair vertoon. Er worden maar twee soldaten afgelost. Alle andere militairen ondersteunen de ceremonie. Ik vond het leuk om te zien dat een vrouwelijke militair het commando voerde.
Vergane glorie
Er zijn nog meerdere voormalige fabriekscomplexen in Lodz te bezoeken. Manufaktura zag je op mijn vorige foto. Daar is veel geld in gestoken om alles weer grondig op te knappen. Bij de fabrieken en arbeiderswoningen van Karol Scheibler is dat niet gedaan. Maar voor liefhebbers van vergane glorie en Urbex-foto’s valt ook daar wel wat te genieten.
Manufaktura
Na de val van het IJzeren Gordijn en het verdwijnen van de communistische regering gingen veel fabrieken in Polen op de fles. Het gevolg was leegstand van grote gebouwen en werkloosheid. In Lodz is dat rigoureus aangepakt. De voormalige textielfabriek van Izrael Poznanski is omgetoverd in een groot commercieel en cultureel centrum, met de naam Manufaktura. Je vindt hier meer dan 300 winkels, restaurants, een cultureel centrum, musea en een entertainment center met een bioscoop, een bowlingbaan, een klimwand, een fitnessclub en een skatepark. Van de voormalige spinnerij is een prachtig hotel gemaakt. Het gehele complex heeft een oppervlakte van 30.000 m². Zo heeft Lodz een gebouwencomplex gekregen met internationale allure, waar het erg trots op mag zijn.
Duifies, duifies
Dit is een heel vrije vertaling van een liedje uit het TV programma "Ja zuster, nee zuster": "Duifies, duifies, kom maar bij (tante) Gerritje". Ik zag deze oude dame in een plantsoen langs de Koningsweg (Krakowskie Przedmiescie) in Warschau. Zonder enige verandering in haar mimiek strooide ze duivenvoer in het rond. De duiven waren er blij mee.
In alle rust
De Joodse begraafplaats in Lodz bestaat al sinds 1892. Het heeft een oppervlakte van 42 hectare en er zijn ongeveer 180.000 graven. Een groot deel daarvan heeft niets met de Tweede Wereldoorlog te maken. Dat oude deel vond ik heel sfeervol. Klimop krijgt er volop de kans om tegen boomstammen en over graven heen te groeien. Op de achtergrond zie je een groep scholieren uit Israël. Zij waren met zeven bussen hier naar toe gekomen en kregen een rondleiding over de begraafplaats. Terecht besteedden zij ook hun aandacht aan het nieuwere deel op het terrein. Daar worden 45.000 slachtoffers uit het Litzmannstadt getto in Lodz herdacht.
In het Lazienki palei
Deze foto maakte ik op de bovenverdieping van het Lazienki paleis in Warschau. Dat werd tussen 1764 en 1795 compleet herbouwd voor koning Stanislaus August Poniatowski om dienst te doen als zijn privé-residentie. De ernstige schade na de Tweede Wereldoorlog is gelukkig hersteld en de ruimtes zijn in hun oude luister hersteld, zoals je op deze foto kunt zien. Stanislaus August was van 1764 tot 1795 de laatste koning van het zelfstandige Polen. Hij werd bekend door wetenschappelijke, culturele en politieke hervormingen: hij stichtte de eerste eliteschool in het land, nam het initiatief tot het aanleggen van kanalen, bevorderde de mijnbouw en de wolindustrie en beperkte het vetorecht dat in de Poolse landdag tot een chaos had geleid. Stanislaus August stond nog meer hervormingen toe: er werd een ministerie van onderwijs opgericht, er kwam een nieuwe grondwet, marteling en heksenvervolging werden afgeschaft en er kwamen hervormingen in het leger. Maar de conservatieve Poolse adel verzette zich en zocht steun bij tsarina Catharina de Grote. In november 1795 werd de koning gedwongen om af te treden en werd het land volledig opgedeeld door Rusland, Pruisen en Oostenrijk. (Wiki bedankt voor de informatie.)
Doorkijkje in Wilanów
Het park rond het Wilanówpaleis heeft een oppervlakte van 43 hectare. Ik vond dit wel een mooi doorkijkje vanuit dat park op het paleis. Koning Jan III Sobieski liet het paleis in 1677 bouwen als buitenverblijf. Daar had hij minder last van de warmte en de drukte dan in Warschau.
Uitzicht richting...r
Hier zie je het uitzicht vanaf de 30e verdieping van het Cultuurpaleis richting rivier de Wisla (Weichsel). Het meest opvallende gebouw op deze foto , aan de andere kant van de rivier, is het Nationaal Stadion. Dat stadion heeft een capaciteit van 58.500 zitplaatsen. Het stadion werd gebruikt voor vijf wedstrijden van het Europees kampioenschap voetbal 2012, dat georganiseerd werd door Polen en Oekraïne. Hier werd de halve finale tussen Duitsland en Italië gespeeld. Italië won toen met 2 – 1 (maar verloor later de finale in Kiev met 4 – 0 van Spanje.) Ook werd hier in mei 2015 de finale van de UEFA Europa League gespeeld. Sevilla versloeg daar Dnipro Dnipropetrovsk met 3 – 2. Je ziet trouwens ook goed op deze foto dat er na de Tweede Wereldoorlog heel veel nieuws is gebouwd in Warschau.
Hoger zij ons doel!
Warschau is een grote stad en veel bezienswaardigheden liggen behoorlijk ver uit elkaar. Ik wil dus reclame maken voor het openbaar vervoer. Een dagkaart kost je 15 zloty, dat is nog geen 4 euro. Bij bus en tram is het wel eens een puzzel welke lijn je hebben moet. Bus 180 is dan een aanrader: je komt zo bij de paleizen Wilanow en Lazienki, over de Krakowskie Przedmiescie (de Koningsweg), vlak bij de Stare Miasto (de Oude Stad), het monument van de Opstand in Warschau en het prachtige Joodse Polinmuseum. En als je naar het wetenschappelijke ontdek- en doe museum Centrum Nauki Kopernik of het planetarium wilt (ook erg leuk voor kinderen), dan adviseer ik je om de metro te nemen. Op deze foto zie je dat je dan lekker steil met de roltrap omhoog gaat.
Herfst op de Joodse..
Ik was ook een dag in Lodz. De meeste indruk daar heeft de Joodse begraafplaats op me gemaakt. Hier zie je een tuinman met onderhoud bezig. Gevallen bladeren vind ik wel symbolisch voor een begraafplaats, maar het worden er te veel als je alles laat liggen....... Ik citeer nu uit mijn eigen review: Op een oppervlakte van 42 hectare vind je er ongeveer 180.000 graven. Heel veel van die graven zijn daar al voor de Tweede Wereldoorlog gemaakt. Zij zijn voor een flink deel vervallen, maar daardoor ook heel mooi om te zien, vaak vol mos of klimop. Helaas is er ook een heel groot triest deel voor de 45.000 slachtoffers uit het getto Litzmannstadt in Lodz.
Ere wie ere toekomt.
In het park bij het Lazienki paleis staat een heel opvallend standbeeld. Het vereert Jan III Sobieski (1629 –1696). Hij was van 1674 tot zijn dood een van de meest opvallende koningen van Polen. Hij was ook grootvorst van Litouwen. Jan Sobieski was een heel bekwaam militair commandant. Hij werd vooral bekend door de overwinning op de Turken in het Beleg van Wenen in 1683. De Turken (Ottomanen) hadden de hele Balkan en ook Hongarije al veroverd. West- en Noord-Europa waren dus echt in gevaar. Na zijn overwinningen op het Ottomaanse Rijk werd hij door de Turken de "Leeuw van Lechistan" genoemd en de paus noemde hem de redder van het Europese christendom. In dit standbeeld zie je symbolisch zijn overwinning op de Ottomanen weergegeven.
Sterren op straat
De Piotrkowskastraat in Lodz is een van de langste winkelstraten in Europa. In de buurt van het Grand Hotel en de bioscoop "Polonia" vind je een Walk of Fame voor beroemde Poolse filmregisseurs en producers. Ik herkende daar de namen van o.a. Roman Polanski, Krzysztof Kieslowski en de onlangs overleden Andrzej Wajda. Het is niet toevallig dat je deze Walk of Fame in Lodz vindt want hier is ook de Hogeschool voor film, televisie en theater. De naam die te lezen is op de voorste ster is die van Jerzy Toeplitz, mede-oprichter en lange tijd rector van deze school.
Geen oorlog meer.
Gelukkig is er nu geen oorlog meer in Warschau, maar de stad heeft tijdens de Tweede Wereldoorlog heel veel leed te verwerken gehad. Al in september 1939 werd de stad zwaar gebombardeerd door de Nazi's. De Joden uit het Warschause getto werden in de jaren daarna bijna allemaal vermoord, in de stad zelf of in de vernietigingskampen elders. En of dat allemaal nog niet vreselijk genoeg was: in 1944 kwam de bevolking zwaar onder vuur tijdens een grote opstand in de stad. Gedurende 63 dagen verzetten de opstandelingen zich tegen Duitse en Duits geleide troepen. Aan Poolse kant sneuvelden 18.000 opstandelingen, 25.000 mensen raakten gewond en er kwamen minimaal 150.000 burgers om, onder andere tijdens massa-executies door de nazi's. Voor, tijdens en na de opstand werd ongeveer 85% van de stad verwoest. Het is dus heel logisch dat je overal in de stad gedenktekens en monumenten vindt om je te herinneren aan deze zware strijd. Op de foto zie je het Opstand monument en daarachter de Veldkathedraal van het Poolse Leger, die na de oorlog volledig hersteld moest worden.
Amber te koop
De Stare Miasto, oude binnenstad van Warschau is na de Tweede Wereldoorlog heel mooi sfeervol gerestaureerd. Hier zie je de voorgevel van een winkel waar amber en sieraden van amber verkocht worden. Er staat amber op het raam maar je ziet eigenlijk barnsteen. Barnsteen is een fossiele hars die afkomstig is van naaldbomen. Die hars is miljoenen jaren geleden uit de bomen gedropen en daarna versteend. Ten onrechte wordt dat ook wel amber genoemd, maar echte amber is een hard (meestal grijskleurig) wasachtig product uit het darmstelsel van potvissen. Barnsteen is geschikt om juwelen van te maken terwijl de echte amber wordt gebruikt als geurstof bij de productie van parfum. (Wiki bedankt weer voor de feitjes die ik zelf niet zeker wist.)
Jonge helden
De Opstand van Warschau was een gewapende opstand tijdens de Tweede Wereldoorlog uitgevoerd door het Poolse verzetsleger Armia Krajowa met het doel om Warschau te bevrijden van de Duitsers. De opstand begon op 1 augustus 1944, als onderdeel van een landelijke opstand (Operatie Storm). Gedurende 63 dagen, tot 2 oktober, verzetten de opstandelingen zich tegen Duitse en Duits geleide troepen. Aan Poolse kant sneuvelden 18.000 opstandelingen, met 25.000 gewonden en kwamen minimaal 150.000 burgers om, deels in massa-executies uitgevoerd door de nazi's. De Duitse verliezen bedroegen meer dan 17.000 gesneuvelden en 9000 gewonden. Zowel tijdens de opstand als na de opstand, werd naar schatting 85% van de stad verwoest. De opstand begon op een belangrijk moment in de oorlog, toen het Sovjetleger Warschau naderde. Op 16 september bereikte het Rode Leger de oostoever van de rivier de Wisla (Weichsel), maar ondernam geen verdere actie om de opstandelingen aan de andere kant van de rivier te helpen, waardoor de Duitsers uiteindelijk de opstand konden neerslaan. Deze trieste info is nog veel uitgebreider terug te vinden bij Wikipedia. Dit monument gedenkt de vele Jonge Helden, kinderen nog, die een belangrijke rol hebben gespeeld tijdens de Opstand.
Stare Miasto, de Oude
Vanaf de toren naast de Sint-Annakerk heb je een prachtig uitzicht op de oude stad, de Stare Miasto. Aan de rechterkant zie je het voormalige Koninklijk Paleis dat tijdens de Tweede Wereldoorlog volledig werd verwoest. Sinds 1984 kun je ook weer binnen kijken en het is bewonderenswaardig hoe mooi alles hersteld en aangepast is. Op de zuil staat koning Zygmunt III van Polen, die in 1596 de hoofdstad van Krakau naar Warschau verplaatste. De grote kerk in het midden is de Johannes kathedraal. In 1980 werd de Stare Miasto, in mijn ogen terecht, toegevoegd aan de UNESCO Werelderfgoedlijst.
Bij het Lazienkipalei
Op deze foto zie je een deel van het amfitheater in het park bij het Lazienkipaleis in Warschau. Op de achtergrond zie je het paleis zelf. Het werd tussen 1764 en 1795 compleet herbouwd voor koning Stanislaw August Poniatowski om dienst te doen als zijn privé-residentie. Stanislaw August was een minnaar van keizerin Catharina de Grote van Rusland. Dat leverde hem jarenlange steun op, maar ook controle. In drie periodes werd het zelfstandige Polen uiteindelijk in 1795 volledig opgedeeld tussen Rusland, Oostenrijk en Pruisen. Het paleis werd toen bezit van de Russische tsaren. Tijdens de Tweede Wereldoorlog boorden soldaten van de Wehrmacht tienduizenden gaten in de muren van het paleis. Ze vulden de muren met dynamiet, maar het lukte hen alleen het paleis in brand te steken. Daardoor raakte de eerste verdieping licht beschadigd. Na de Tweede Wereldoorlog werd het paleis tot in de jaren zestig gebruikt als barak. Na een grote renovatie werd het paleis onderdeel van het nationaal museum. (Wiki bedankt voor de feiten.) Het hele complex en ook de tuinen zijn beslist een bezoek waard.
Voor de...muziekliefh
Een van de grootste helden in Polen is Fryderyk Franciszek Chopin (1810 - 1849). In het Lazienkipark vind je dit standbeeld van deze geliefde componist. Het beeld was bedoeld als gedenkteken voor zijn honderdste geboortedag. Maar door allerlei omstandigheden (onder andere de Eerste Wereldoorlog) werd het beeld pas in 1926 onthuld. De Nazi's waren geen liefhebber van de romantische, nationalistische muziek van Chopin. Het beeld werd al in 1940 vernietigd. Gelukkig bleven de pleisterafdrukken van het bronzen beeld wel bewaard. Zodoende kon deze replica in 1958 onthuld worden. Met enige fantasie kun je in de takken van de treurwilg in dit beeld ook de hand en vingers van de pianist Chopin herkennen.
De zeemeermin van...W
Ooit leefden er twee zussen zeemeermin in de Baltische Zee. De bekendste van de twee belandde in Kopenhagen en is wereldberoemd geworden. Haar minder bekende zus zwom de rivier de Wisla (Weichsel) op en kwam in Warschau. Daar werd ze gevangen genomen door een rijke koopman. Hij wilde tijdens de kermis geld met haar verdienen en sloot haar op in een schuur. Dankzij haar prachtige zang werd bekend waar ze zat. De zoon van een visser bevrijdde haar en uit dank beloofde de zeemeermin om de stad voor eeuwig te beschermen. De oudste afbeelding van deze zeemeermin dateert al uit 1400. Tegenwoordig vind je haar overal nog in het gemeentewapen en op twee plekken in de stad als standbeeld. De kleinste versie staat op het marktplein (Rynek Starego Miasta) in de Oude Stad. Een grotere versie (deze foto) staat aan de oever van de rivier de Wisla bij de ?wi?tokrzyski brug.
Wilanów
In 1677 liet koning Jan Sobieski een zomerresidentie buiten Warschau bouwen. Omdat het paleis op een Italiaanse villa leek kreeg het de naam Villa Nova. Deze naam veranderde later in de Poolse naam Wilanów. Koning Jan Sobieski werd internationaal bekend door zijn overwinning op de Turken in het Beleg van Wenen in 1683. Het paleis heeft meer dan zestig vertrekken en het park rond het paleis heeft een oppervlakte van 43 hectare. Ondanks het feit ik weinig van de Poolse geschiedenis wist, is een bezoek aan dit “Poolse Versailles” wel de moeite waard. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het paleis door de Duitsers flink beschadigd, maar gelukkig ontliep het tijdens de Opstand van Warschau in 1944 een volledige verwoesting. Het staat er nu weer in volle glorie.
Vaderlandsliefde
Vaderlandsliefde past bij Polen. In hun geschiedenis zijn de Polen al meerdere malen langdurig en op heftige wijze hun zelfbeschikking kwijt geweest. Sinds de val van het communisme in Oost-Europa voelen de Polen zich weer vrij en onafhankelijk. En daar hoort op zondagmiddag in de buurt van het graf van de onbekende soldaat wel een Pools vlaggetje bij.
Een aanrader
Als je in Warschau bent raad ik je beslist aan om naar het Polin museum te gaan. Dit museum over ruim 1000 jaar Joodse geschiedenis in Polen kreeg dit jaar (2016) de Europese Museumprijs. En in mijn ogen is dat terecht. Iedere zaal heeft er zijn eigen sfeer. Natuurlijk is er aandacht voor de vreselijke Holocaust periode, maar er is nog veel meer te zien. Op deze foto zie je de bimah (het podium voor de voorlezer uit de torah) van de synagoge uit Gwzozdziec. Bijna 400 vrijwilligers zijn tijdens de reconstructie aan het werk geweest. Op de site van het museum vind je veel informatie: http://www.polin.pl/en Het adres is: 6 Mordechaja Anielewicza St. Met tram 180 kun je vanuit het centrum tot voor de deur van het museum komen. Op dinsdagen is het museum gesloten. Op donderdagen is de entree gratis.
Community-updates
NEEM DEEL AAN DE COMMUNITY OP FACEBOOK
01-11-2022 Zoals jullie weten, gaat de community stoppen. Wil jij graag nog in contact blijven met de andere communityleden? Word dan lid van de speciale Facebookgroep, die wordt beheerd door communityleden!
UPDATE: COLUMBUS COMMUNITY GAAT STOPPEN
27-08-2022 Helaas hebben we moeten besluiten dat we de community niet voort gaan zetten. We leggen je graag uit waarom. Lees verder >
