Special: In Mali kun je dansen!
Mali mag dan straatarm zijn, het Afrikaanse land kan buigen op een van de rijkste muzikale tradities ter wereld. De hoofdstad Bamako verandert op zondag steevast in één groot straatfeest, terwijl in het noorden complete woestijndorpen leeglopen voor spectaculaire muziekfestivals.
BAMAKO,
MALI
...
Net als het alomtegenwoordige zand dringt in Mali overal
muziek tot je door – in het midden van de woestijn, in eeuwenoude
handelscentra als Timboektoe
en Djenné en natuurlijk in de stoffige straten van de hoofdstad
Bamako.
Plaatselijke bands schallen uit radio’s, ze verschijnen om de
haverklap op het nationale tv-station ORTM en je kunt geen
restaurant, hotel of club binnenlopen of er is live muziek.
Op zondagen doen de inwoners van Bamako daar nog een schepje
bovenop: op deze trouw- en feestdag verschijnen spontaan muzikanten
op schijnbaar elke straathoek en verandert de hele stad in één
groot muziekspektakel.
Muzikale genieën
Er zijn maar weinig landen in de wereld die zich kunnen meten met
Mali’s lange muziektraditie. Het van zee afgesloten land met amper
twaalf miljoen inwoners heeft het ene na het andere muzikale genie
grootgebracht; Salif Keita, Toumani Diabaté, Habib Koité, Kandia
Kouyaté en wijlen Ali Farka Touré vormen slechts het puntje van de
ijsberg. Ondanks – of misschien wel juist dankzij – de hoge
werkloosheid en schrijnende armoede, vormt muziek de spil van de
Malinese samenleving. De muziektradities van de Malinezen gaan dan
ook minstens 800 jaar terug in de tijd.
Recht om muziek te maken
Sinds de opkomst van het machtige Mandé-rijk, dat eeuwenlang de
belangrijke regionale zout-, goud- en slavenhandelroutes in handen
had, is er een bijzondere positie weggelegd voor de jelis. Deze
verhalenvertellers vormen de ogen en oren van Mali’s verschillende
stammen, wiens heldendaden en tradities ze bezingen. De jelis maken
daarvoor gebruik van de kora, een uniek snaarinstrument dat ook wel
als een kruising tussen een gitaar en een harp wordt beschreven.
Het beroep van jeli is een familieaangelegenheid – het recht om
muziek te maken wordt van vader op zoon doorgegeven. Het is nog
niet zo lang geleden dat het voor niet-jelis een vrijwel
onmogelijke taak was als muzikant naam te maken in Mali.
Hek van de dam
Het hek ging in de jaren zeventig van de dam met Salif Keita, de
afropopzanger die ook wel bekend staat als The Golden Voice of
Africa. In de jaren tachtig begonnen ook vrouwen hun stempel te
drukken op de muziekcultuur en via hun liedjes aandacht te eisen
voor problemen als ongewenste zwangerschap en seksisme. Op de radio
zwaaien diva’s als Rokia Traoré tot vandaag de dag de scepter.
Samen met jelis die de laatste hiphop-beats met traditionelere
muziekvormen combineren, bepalen zíj wat er op de dansvloer
gedraaid wordt en op straatfeesten uit de speakers schalt.
Het geluid van de hoofdstad
Wil je zelf losgaan op de beats van Bamako, wandel dan op een
zondagmiddag door Lafiabougou, N’Tomikorobougou, Korofina of een
van de andere wijken van de stad. Midden op straat zijn dan pak ‘m
beet duizend bruiloftsfeesten gaande (de bruid en bruidegom krijgen
elk hun eigen fuif). Iedereen is welkom om zich in het feestgedruis
te storten. Een tent geeft de nodige bescherming tegen de zon
terwijl een gigantische sound system de hele buurt uitnodigt om mee
te dansen. Ook nachtbrakers hebben keuze te over – in Bamako
kun je veelal vanaf negen à tien uur ’s avonds terecht voor live
Malinese muziek. Enkele hotspots op een rij:
Le Hogon: In deze chique club treedt elke vrijdag
het orkest op van koraspeler Toumani Diabaté – en heel af en toe
Mr. Diabaté zelf (N’Tomikorobougou).
Djembe: Een kleinere versie van Le Hogon, in de
open lucht (Lafiabougou).
Savana : De favoriete hangout van Bamako’s in
crowd (Noord-Korofina, tel. 26314156).
Wassulu Hôtel Résidence: Eigenaresse is de
sociaal-kritische zangeres Oumou Sangare, zij speelt alleen op
zaterdag (Place Sogolon, tel .2287373).
Live in de woestijn
Buiten de hoofdstad is muziek een zo mogelijk nog grotere
verbindingsfactor tussen de verschillende etnische groepen en
stammen van Mali. Van heinde en verre komen hele dorpen en
karavanen af op grootschalige, jaarlijkse festivals. De bekendste
daarvan is Festival au Desert , een driedaags muziekfestival dat
elke januari wordt georganiseerd door de Toeareg, een nomadenstam
uit de Sahara.
Het feestgedruis barst los in Essakane, twee uur ten noorden van
Timboektoe.
Er wordt tijd gereserveerd voor kamelenraces en zwaardgevechten om
geschillen bij te leggen en uiteraard voor een reeks
muziekoptredens. Gedurende de dag overheerst de traditie, maar na
zonsondergang verandert dit stukje woestijn in één groot feest,
inclusief concertpodium, discolichten en enorme speakers. € 270
voor drie dagen, inclusief onderdak en eten.
