Fez

Reisgids

Beste reistijd

Foto's

Praktisch

Hard werken in de stank

Fez,
Marokko


In 2015 hebben wij tevergeefs naar de leerlooierijen gezocht. Toen we het na veel zoeken in de kijker hadden, bleek er een grootscheepse renovatie bezig te zijn. De leerlooierij van Fez is in het voorjaar van 2016 weer heropend. Veel beter zal het er voor de werknemers niet geworden zijn. Het is een van de zwaarste beroepen van Marokko. Ze werken er nog steeds met pis en duivenpoep en de stank is heel naar.

Dit is wat Wikipedia er over zegt; Als eerste werden de huiden van het dier gevild. Een runderhuid weegt ongeveer 30 kg. Bij het villen bleven resten vlees op de huid achter. Was het leer bedoeld als materiaal voor schoeisel, dan werden de huiden eerst onthaard. Ze werden daartoe geweekt in kalkrijk water en daarna gesmart door ze over het smartblok te hangen om te broeien. Daarna werden de haren er af geschraapt. Op de binnenkant van de huid zaten er nog veel grote resten vlees aan die huid. Die resten werden er met een scherp mes afgesneden. Dat noemt men vlezen. De vlezer stond hierbij diep gebogen over een iets bolle stenen tafel.

Als bijproduct van het vlezen ontstond het lijmvlees. Dit werd verwerkt tot dierlijke lijm.

Als het vlezen gebeurd was, begon het eigenlijke looiproces. In een looierij stonden kuipen, ook wel laven genoemd, die half in de grond gegraven werden. Deze werden gemaakt van eikenhout. Nadat de kuipen met run, ook eek genoemd, gevuld waren, werden de huiden erin gehangen. Wanneer deze eruit kwamen en gedroogd waren, konden ze niet meer bederven. De huiden bleven lange tijd in de kuipen.

Voordat de huiden droog waren, werden ze eerst nog gekrabd, geschuurd en gewalst. Dit was allemaal ter afwerking. Het schuren en krabben zorgden ervoor dat het leer ging glanzen. Door het walsen werd het leer platter en gladder. Wanneer deze stappen doorlopen waren was het leer zo goed als klaar.